HPV & εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου

Πότε μπορούμε να κάνουμε το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας; (σε ποιές ηλικίες, πριν τη σεξουαλική επαφή ή όχι κλπ)

Τα δύο εμβόλια που κυκλοφορούν για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας έχουν έγκριση

για χρήση τους σε κορίτσια ηλικίας 10-26 ετών. Εφόσον μια κοπέλα έχει ήδη σεξουαλικές επαφές πριν τη λήψη του εμβολίου τότε είναι στην κρίση του γυναικολόγου της το αν χρειάζεται να εμβολιαστεί ή όχι. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πολύ πιθανό να έχει ήδη γίνει φορέας των στελεχών του ιού HPV που καλύπτουν τα εμβόλια. Στην περίπτωση αυτή μπορεί ο εμβολιασμός να είναι χωρίς αντίκρισμα.

Ποιές είναι οι παρενέργειες;

Οι πιο συχνές παρενέργειες αφορούν το σημείο όπου γίνεται η ένεση. Μπορεί να έχουμε πόνο, πρήξιμο ή μελανιά και ερυθρότητα. Στα γενικά πιθανά συμπτώματα έχουν αναφερθεί: πονοκέφαλος, πυρετός, ναυτία, ζάλη, έμετος και λιποθυμία. Επιπλέον πρέπει να αναφερθεί η πιθανότητα αλλεργικής αντίδρασης στο υλικό του εμβολίου.

Το τεστ ΠΑΠ προλαμβάνει τον καρκίνο και αν ναι γιατί βγήκε και το εμβόλιο;

Το τεστ ΠΑΠ (τεστ Παπανικολάου) είναι το μοναδικό τεστ που προλαμβάνει την εμφάνιση κάποιου καρκίνου. Αυτό συμβαίνει γιατί ανιχνεύουμε τα ανώμαλα κύτταρα σε πρώιμο στάδιο-προκαρκινικό. Κατά συνέπεια δεν μιλάμε για πρώιμη διάγνωση του καρκίνου -όπως για παράδειγμα στη μαστογραφία για τον καρκίνο του μαστού, αλλά για ανίχνευση ανώμαλων κυττάρων πολύ πριν αυτά εξελιχθούν σε κακοήθη. Μέχρι στιγμής δεν προλαμβάνεται κανένα άλλο είδος καρκίνου.

Το εμβόλιο δημιουργήθηκε για να προλαβαίνει τη δημιουργία ακόμα και των πρώιμων προκαρκινικών αλλαγών, οι οποίες δυνητικά μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο. Αυτό βέβαια ισχύει μόνο για τουςτύπους του ιού που καλύπτονται από τα εμβόλια και όχι για όλα τα στελέχη του HPV.

Πόσο συχνά πρέπει οι γυναίκες να υποβάλλονται στο τεστ ΠΑΠ;

Η τακτική εξέταση με τεστ ΠΑΠ πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο ανεξάρτητα με το αν έχει γίνει το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου. Ο λόγος είναι ότι το εμβόλιο δεν προφυλάσσει κατά 100% γιατί ο καρκίνος μπορεί να προέλθει είτε από διαφορετικά στελέχη από αυτά που καλύπτουν τα εμβόλια, είτε και από άλλους παράγοντες εκτός από τον ιό HPV. Το τεστ πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα με την ετήσια γυναικολογική εξέταση (και των μαστών) και το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών.

Σχετίζεται ο καρκίνος με τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων και τη σεξουαλική επαφή;

Ο Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας σχετίζεται κυρίως με ορισμένα στελέχη του ιού HPV. Ο ιός αυτός μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, αλλά και με τα υγρά του σώματος (σάλιο κλπ). Μεταδίδεται δηλαδή σχετικά εύκολα. Δεν θα πρέπει όμως σε καμιά περίπτωση να συγχέεται η προκαρκινική βλάβη που προκαλούν ορισμένα στελέχη του ιού και η οποία αφορά τον καρκίνου του τραχήλου, με τα κονδυλώματα, τα οποία είναι καλοήθη, δεν είναι προοκαρκινικά, θεραπεύονται εύκολα και συνήθως δεν αφορούν την επιφάνεια του τραχήλου, αλλά του αιδοίου.

Ποιά είναι τα επιδημιολογικά στοιχεία;

Το 75% των ανθρώπων που έχουν σεξουαλικές επαφές είναι φορείς αρκετών στελεχών του ιού HPV, όπως επίσης αρκετά συχνά και του ιού του Έρπητα. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα νοσήσουν ή ότι θα αναπτύξουν βλάβες στον τράχηλό τους, πόσο μάλλον ότι θα εμφανίσουν καρκίνο. Με τη ίδια λογική φυσικά δεν έχουμε όλοι οι άνθρωποι εμφανίσει έρπητα παρόλο που έχουμε έρθει σε επαφή με τον ιό και είμαστε φορείς του. Με απλά λόγια, οι περισσότεροι από εμάς, άντρες και γυναίκες είμαστε φορείς του ιού, με στελέχη τα οποία είναι χαμηλού ή υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου. Όμως η συντριπτική πλειοψηφία από εμάς δεν θα αναπτύξει όχι μόνο καρκίνο, αλλά ούτε καν τις προκαρκινικές βλάβες που προκαλεί ο ιός.

Τί συμβουλεύετε τις γυναίκες;

Η συμβουλή είναι απλή. Εφόσον έχουν σεξουαλικές επαφές πρέπει να κάνουν κάθε χρόνο το τεστ ΠΑΠ και να επισκέπτονται το Γυναικολόγο τους όχι μόνο για εξέταση, αλλά και για να ενημερώνονται για τα γυναικολογικά θέματα που τους αφορούν. Ο ρόλος του Γυναικολόγου, λόγω της φύσης της δουλειάς του δεν είναι μόνο θεραπευτικός, αλλά και προληπτικός και ενημερωτικός., όπως για παράδειγμα με την αντισύλληψη.

Παράλληλα δε στα πλαίσια του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού οι γυναίκες πρέπει να κάνουν το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου, εφόσον πληρούν τις ηλικιακές και άλλες προϋποθέσεις.

Έχει διαφημιστεί αρκετά το εμβόλιο; Με ποιόν τρόπο;

Το εμβόλιο έχει διαφημιστεί πάρα πολύ από όλα τα ΜΜΕ, αλλά και στα πλαίσια επιστημονικών συνεδρίων, ανακοινώσεων και δημοσιεύσεων σε επιστημονικά περιοδικά. Παράλληλα οι Γυναικολόγοι ενημερώνονται από τηλεφωνικές έρευνες και ιατρικούς επισκέπτες. Το αποτέλεσμα είναι ότι έχει ήδη ενταχθεί σε πολλά εθνικά προγράμματα εμβολιασμού. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί τα έξοδα αγοράς του εμβολίου και των επαναληπτικών δόσεων καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Ποιά τα αίτια εμφάνισης του καρκίνου; Ποιά άτομα βρίσκονται σε επικινδυνότητα; Παίζει ρόλο η κληρονομικότητα;

Το κυριότερο αίτιο της εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου είναι η λοίμωξη με HPV. Ενοχοποιούνται φυσικά τα στελέχη υψηλού κινδύνου. Οι παράγοντες που παίζουν επιπλέον ρόλο είναι η έναρξη των σεξουαλικών επαφών σε μικρή ηλικία, οι πολλοί ερωτικοί σύντροφοι και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.

Φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στον καρκίνο γυναίκες που έχουν κάνει πολλά παιδιά, οι καπνίστριες και αυτές που κάνουν κακή διατροφή.

Η κληρονομικότητα δε φαίνεται να παίζει ιδιαίτερο ρόλο.

Ποιοί είναι οι τρόποι θεραπείας;

Σε ελαφριάς μορφής προκαρκινικές βλάβες απλά παρακολουθούμε αν θα εξελιχθούν σε μέτρια δυσπλασία. Σε μέτριο ή σοβαρό προκαρκινικό στάδιο η θεραπεία των βλαβών συνίσταται κυρίως στην αφαίρεση του τμήματος του τραχήλου που πάσχει. Αυτό γίνεται με Laser, με διαθερμία ή και με νυστέρι και ονομάζεται LLETZ και κωνοειδής εκτομή. Σε πρώιμο στάδιο του καρκίνου μπορεί να γίνει αφαίρεση όλου του τραχήλου -τραχηλεκτομή και αν κριθεί απαραίτητο ολική υστερεκτομή-αφαίρεση δηλαδή ολόκληρης της μήτρας.

Εν συνεχεία ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να ακολουθήσει ακτινοβολία ή και χημειοθεραπεία.

Μέχρι ποιό στάδιο μπορούμε να τον θεραπεύσουμε;

Μπορούμε να θεραπεύσουμε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ακόμη και στο πιο προχωρημένο του στάδιο με συνδυασμό χειρουργικής θεραπείας, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας. Δυστυχώς όμως σε αυτό το στάδιο τα επιτυχή αποτελέσματα είναι σπάνια και τα ποσοστά μακρόχρονης επιβίωσης πτωχά.

Πώς μπορεί μια γυναίκα να αναγνωρίσει ότι έχει καρκίνο; Υπάρχει κάποιο σύμπτωμα;

Δυστυχώς, μια γυναίκα μπορεί να αντιληφθεί ότι έχει καρκίνο του τραχήλου μόνο σε προχωρημένο στάδιο, όταν δηλαδή θα αιμορραγεί από τον τράχηλο. Αυτό μας δείχνει πόσο σημαντική είναι η πρόληψη με τον ετήσιο έλεγχο, το ΠΑΠ και τον εμβολιασμό όπου αυτός είναι εφικτός. Περιττό να προσθέσουμε πως ο γυναικολόγος με την κλινική εξέταση, την επισκόπηση, αλλά κυρίως με την κολποσκόπηση και τη λήψη βιοψίας παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην πρόωρη διάγνωση του προβλήματος.

Χάρης Χηνιάδης
Μαιευτήρας Χειρουργός - Γυναικολόγος
Ειδικός στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση
και Λαπαροσκοπική Χειρουργική
http://www.ivf-greece.info